دسته: علوم اجتماعی
بازدید: 1 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 29 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 35
مقدمه :
جهان در اواخر دهه 1980 شاهد تحولات چشمگیر وبی سابقه ای بود نظام دو قطبی شكل گرفته در پایان جنگ جهانی دوم، سیطره اندیشه كمونیسم بر اروپای شرقی ،شوروی و بسیرای از كشورهای جهان سوم ، جایگاه غیر متعهدها و جهان سوم و نهایتاً نظامی كه از این بحرانها به وجود آمد ، از جمله موضوعات اصلی این برهه از زمان بود
كمونیسم به دلایل سیاسی ، اقتصادی و ایدئولوژیك با بن بست روبه رو شد و پروستریكا و گلاسنوست به عنوان اقدامات اصلاحی گورباچف ، امیدی در دلها زنده نكرد در این شرایط حساس جمهوری های شوروی از آب گل آلود ماهی گرفتند و استقلال خود را اعلام نمودنید اروپای شرقی ودیگر كشورهای زیر سلطه شوری ، به نظام لیبرالیستی گرایش پیدا كردند وعلایق خود را با ام القرای ماركسیسم به حداقل رساندند .جهان سوم كه از تضاد شرق و غرب در دوران جنگ سرد ، از موقعیت تقریباً مناسبی برخوردار بود ؛ پس از این برهه با بی مهری های هر دو بلوك روبه رو شد . دوران سردرگمی چند ساله آنها با توجه به تضاد منافع ایشان ، تمایلات و ایدئولوژیهای متفاوت واختلاف نظر نیست به آینده خود ،طبیعی به نظر می رسید .
درحقیقت ، دستور كا رگروه 77 وغیر متعهدها باید تغییر می كرد نهضت غیر متعهدها با افت وخیز حركتها و با دامنه تقریباًمتضاد موضع گیری اعضاء وظیفه ایجاد خطی بین شرق و غرب و حفظ كشورهای جهان سوم بین دو ابر قدرت را بر عهده داشت . پس از سقوط نظام دو قطبی و خلع سلاح شدن ایدئولوژی كمونیسم تمایلات متفاوت و بعضاً‌متضاد و حتی مبهمی بر حركت كشورهای جهان سوم ، حاكم شد .
آمریكه كه در دوران جنگ سرد از حمایت اروپا و ژاپن بهره مند بود ، خود را در شرایط جدیدی حس می كرد اروپای متحد آلمان قدرتمند ژاپن ، به عنوان غول اقتصادی ، جهت حركت های خود از آمریكا را تغییر دادند و در راستای تقویت «منابع ملی » خویش، نقش جدید در نظام بین الملل را مدعی شدند جهان شاهد اهمیت اقتصاد، پس از یك دوره اهمیت جنگ افزارهای نظامی و نیز مسائل سیاسی بود . اینك ببرهاهی آسیا و چین در صحنه قدرت اقتصادی و نهایتاً‌قدرت سیاسی وارد خواهند شد ، هر چند در چند سال اخیر شاهد بحرانهایی در این مناطق بوده ایم .
در چنین شرایطی حساسی می توان از خود سئوال كرد كه آیا شكست كمونیسم به دلیل پیروزی لیبرالیسم و كاپیتالیسم بود ؟ آیا پس از سقوط یكی از دو قطب نظام دو قطبی با نظام تك قطبی روبه رو خواهیم بود یا اینكه نظامی چند قطبی و ... خواهیم داشت ؟آیا ایده افول نسبی قدرت آمریكا در كوتاه یا دراز مدت از صحت استحكام معتنابهی برخوردار است ؟ سهم جهان سوم – مخصوصاً كشورهای اسلامی – درنظام نوین ادعا شده چه خواهد بود ؟ ایران اسلامی ، چه موضعی در مقابل نظام نوین جهانی باید اتخاذ كند ؟نظریه برخورد تمدنها به واقع نزدیكتر است یا نظریه گفتگوی تمدنها ؟
تغییر نقطه ثقل تأثیر عوامل در روابط بین الملل از حالت سیاسی – جغرافیایی به اقتصادی – جغرافیایی ، ضرورت ایجاد و تثبیت نظامی جدید در روابط بین الملل و قبول پایان جنگ سرد و نظام دو قطبی می باشد وقتی در رد «نظام نوین جهانی » از افول نسبی قدرت آمریكا ، یا مطرح شدن قدرتهای جدیدی ، مثل اروپای متحد و ژاپن سخن می گوییم تأثیر بیشتر را برای عوامل اقتصادی قائل هستیم ؛ در حالی كه «نظریه برخورد تمدنها » بر تأثیر بیشتر عوامل فرهنگی تأكید دارد مسأله حاضر از بحث زیر بنا و روبنا متفاوت است .
نظم نوین جهانی ( New World Order) اصطلاحی بود كه بوش – رئیس جمهور وقت آمریكا – در جنگ خلیج فارس ، ابداع كرد هر چند به قول برژینسكی ، خود او تعریف كاملی از نظم نوین در ذهن نداشت ! جوزف نای ، رئیس مركز بین المللی دانشگاه هاروارد آن را این گونه تعریف می نماید :
نظم نوین جهانی ؛امنیت دسته جمعی ، وابستگی متقابل كشورها به یكدیگر ، متوقف ساختن اقدامات سلطه جویانه منطقه ای برای جلوگیری از فرو افتادن آمریكا در سراشیب سقوط است.
بدیهی است كه تفوق سلطه جویانه آمریكا در هدایت روندهای بین المللی ؛ مورد نظر جرج بوش بوده است
افول قدرت اقتصادی ، سیاسی و نظامی آمریكا در كوتاه مدت ، قدری خوش بینانه به نظر می رسد . طرفداران این نظریه به سقوط كاپیتالیسم و سلطه امپریالیسم آمریكا در مدتی كمتر از پانزده سال ، عقیده دارند به قول نیكسون ، هر چند قدرت اقتصادی آمریكا در سالهای 1950 تا 1990 از 50% به 25% سقوط كرده است ولی اولاً ، این واقعت را با توجه به بازسازی در اروپا و جهش اقتصادی ژاپن و چین و چهار ببر آسیا باید در نظر گرفت ؛ثانیاً25% از سهم تولیدات كل جهان ، رقم كمی را نشان نمی دهد به نظر ما تمام نظریاتی كه از سیطرة بلامنازع آمریكا یا افول سریع آن دم می زنند . ریشه در شعارهای ایدئولوژیك یا اغراض سیاسی دارند و به همین دلیل واقع بینانه به نظر نمی رسند . آنچه معقول به نظر می رسد ، افول نسبی و تدریجی آن هم نه به شكل خطی – قدرت ایالات متحده می باشد .
فایل ورد 35 ص